Okul Öncesi Eğitim Programı

Okul Öncesi Eğitim Programı, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların zengin öğrenme deneyimleri aracılığıyla sağlıklı büyümelerini, motor, sosyal-duygusal, dil ve bilişsel alanlarında gelişimlerinin en üst düzeye ulaştırılmasını, öz bakım becerilerinin kazandırılmasını ve ilköğretime hazır bulunmalarının sağlanmasını amaçlar.

Özellikleri:

Nitelikli bir program; çocuk merkezli öğretim yöntem ve tekniklerini kullanarak çocukları farklı disiplinlere (fen, matematik vs.) ilişkin bütüncül gelişimini destekleyen ve çeşitli beceriler edinmesini sağlayan etkinlikler kapsar.

Çocukların özelliklerine uygun, tüm gelişim alanlarını (sosyal, duygusal, fiziksel, dil, bilişsel) ve öz-bakım becerileri ile estetik anlayışın gelişimini kapsayan zengin içerikli bir program uygulanmalıdır.

Nitelikli bir program;

• Geliştirilebilir olmalı,
• Koşullar doğrultusunda esnetilebilir olmalı,
• Çocuklarla birlikte planlama ve düzenleme yapmaya olanak tanımalı,
• Çocukların zamanla ortaya çıkan ilgilerini, merak ettikleri konuları dikkate almalı,
• Ailelerin programa ilişkin görüşlerini ve önerilerini dikkate almalı,
• Çocuk merkezli öğretim yöntem ve tekniklerini tercih etmeli,
• Oyun, proje, araştırma ve incelemeler, açık uçlu sorular, deneyler, grup çalışmaları yer vermeli,
• Çocukların grup içinde ve bireysel öğrenmelerine fırsat tanımalı,
• Gelişimsel farklılıkları ve özel gereksinimli çocukların da aktif katılımını desteklemeli,
• Eğitimcinin planını, çocuğun öğrenmesini en üst düzeyde destekleyecek şekilde oluşturmasına olanak tanımalıdır,
• Çocuğun zamanı etkili kullanmasına, oyunlar için gerekli malzemelere ulaşmasına ve kendiliğinden oyunlar başlatmasına olanak vermelidir.

Kalite Standartları:

1. Standart Alanı: Eğitim Programı

Nitelikli bir eğitim programı, çocuk merkezli öğretim yöntem ve teknikleri kullanılarak çocukların farklı disiplinlere (fen, matematik vs.) ilişkin bütüncül gelişimini desteklemeli ve çeşitli beceriler edinmelerini sağlamalıdır.

Hedef kitlenin özelliklerine uygun, tüm gelişim alanlarını (sosyal, duygusal, fiziksel, dil, bilişsel) ve öz-bakım becerileri ile estetik anlayışın gelişimini kapsayan zengin içerikli bir EÇBE pro gramı uygulanmalıdır. Program geliştirilebilir, koşullar doğrultusunda esnetilebilir ve çocuklarla birlikte planlama ve düzenleme yapmaya olanak tanıyan bir yapıya sahip olmalıdır. Çocukların zamanla ortaya çıkan ilgilerini, merak ettikleri konuları ve ailelerin programa ilişkin görüşlerini ve önerilerini de dikkate almalıdır. Çocukların gelişimini ve öğrenmesini amaçlayan çocuk merkezli öğretim yöntem ve teknikleri tercih edilmelidir. Program oyun, proje, araştırma ve incelemeler, açık uçlu sorular, deneyler, grup çalışmaları ve çocuğun kendiliğinden başlattığı etkinliklere/çalışmalara yer vermelidir.

Program, eğitimcinin planını, çocuğun öğrenmesini en üst düzeyde destekleyecek şekilde oluşturmasına olanak tanımalıdır. Bunun gerçekleşmesi için plan çocuğun zamanı etkili kullanmasına, oyunlar için gerekli malzemelere ulaşmasına ve kendiliğinden oyunlar başlatmasına olanak vermelidir. Bununla birlikte, program çocukların grup içinde ve bireysel öğrenmelerine fırsat tanımalı ve gelişimsel farklılıkları ve özel gereksinimli çocukların da aktif katılımını desteklemelidir.

Çocukların bireysel özellik, ilgi ve gereksinimlerini belirlemek amacıyla değerlendirme yapılmalıdır. "Gözlem" çocukların değerlendirilmesinde temel yöntem olarak benimsenmelidir. Çocukların gelişimlerini ve öğrenme süreçlerini değerlendirmek amacıyla yapılan gözlemlerde ailelerle fikir alış verişinde bulunmak ve çocuğun farklılıklarına karşı duyarlı olmak gerekmektedir. Bu değerlenme sonuçlarına göre, çocuklar için en uygun olan öğretim yöntem ve teknikleri kullanılmalı ve programın iyileştirilmesine yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

2. Standartlar / Göstergeler

Standart:Eğitimciler, eğitim programını, programın yaklaşımına, ilkelerine ve yöntemlerine göre uygulamıştır

Alt Standart: Eğitimciler etkinliklerini eğitim programına, çocukların ilgi ve gereksinimlerine ve gelişimlerine göre planlar

Gerekçe: Eğitimcilerin planladığı etkinliklerde ulusal programın gerekliliklerine ve her bir çocuğun hazır bulunuşluğu dikkat edilmelidir. Planlama sürecinde içeriğin uygunluğu, çocuğun gelişim düzeylerine uygun öğretim ve değerlendirme yöntemleri ve çocukların önceden öğrendikleri dikkate alınmalıdır. Eğitimciler çocuk ve yaşadığı ortamı ne kadar iyi bilirse planlamayı o kadar etkili yapabilirler.

Göstergeler:

• Eğitimciler etkinlikleri planlarken çocukların gelişim gereksinimlerini, ilgilerini ve öğrenme biçimlerini göz önüne alır.
• Eğitimciler gün içinde kendi başlattıkları etkinlikler ile çocukların başlattığı etkinliklere yer verir.
• Eğitimciler günlük akışta bireysel, küçük grup ve büyük grup öğrenme etkinliklerine yer verir.
• Eğitimciler çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına uygun açık alan etkinlikleri planlar.
• Eğitimciler eğitim programını çocukların çevresel, yerel gereksinimlerine ve kültürel değerlerine göre uyarlar.

Alt Standart: Eğitimciler çocuğun bütüncül gelişimini desteklemek amacıyla çeşitli etkinlikler düzenler.

Gerekçe:Çocuğun gelişim alanları bir bütündür ve birbirini destekler. Hiçbir gelişim alanı birbirinden daha az değerli değildir. Bu nedenle, çocuğun iyi olma hali bu gelişim alanlarının birlikte ele alınmasıyla doğrudan ilişkilidir ve programın bu bütünlüğü sağlaması önemlidir.

Göstergeler:

• Eğitimciler çocuğun bilişsel gelişimini destekleyecek etkinlikler düzenler.
• Eğitimciler çocuğun fiziksel gelişimini destekleyecek etkinlikler düzenler.
• Eğitimciler çocuğun sosyal-duygusal gelişimini destekleyecek etkinlikler düzenler.
• Eğitimciler çocuğun dil ve iletişim becerilerinin gelişimini destekleyecek etkinlikler düzenler.
• Eğitimciler çocuğun öz-bakım becerilerinin gelişimini destekleyecek etkinlikler düzenler.
• Eğitimciler çocuğun estetik anlayışının gelişimini destekleyecek etkinlikler düzenler.

Alt Standart: Eğitimciler çocukların bilgi ve becerilerini aktif katılımla geliştirmesi için farklı yöntemler kullanır, demokratik bir sürecin işlemesini teşvik eder.

Gerekçe:Öğrenme sürecinde farklı yöntemlerin kullanılması öğrenme/öğretme sürecinin de temelini oluşturur. Eğitimciler çocukların önceki deneyimlerine dayanarak ve onları kullanarak meraklarını uyandırıp, keşfetmelerini ve işbirliği yapmalarını sağlayıp öğrenme süreçlerini geliştirebilir. Çocukları karar verme sürecine dahil etme, seçimler yapmalarını, sorumluluk almalarını, farklı görüşlerle karşı karşıya kalmalarını sağlamanın yanında kendilerini de ifade etme fırsatı vererek, öğrenme süreçlerini zenginleştirebilirler.

Göstergeler:

• Eğitimciler öğrenmeleri desteklemek için çocukların önceki bilgilerini ve deneyimlerini temel alır.
• Eğitimciler çocukların oyun temelli öğrenmelerini destekler.
• Eğitimciler çocukların bilimsel süreç becerilerini kullanmalarını destekler.
• Eğitimciler işbirlikçi öğrenmeyi destekler.
• Eğitimciler probleme dayalı öğrenmeyi destekler.
• Eğitimciler buluş yoluyla öğrenmeyi destekler.
• Eğitimciler çocuğun girişimciliğini ve özerkliğini destekler.
• Etkinlikler arasındaki geçişler çocukların öğrenmelerini geliştirmek için kullanılır.

Alt Standart: Eğitimciler sistematik ve düzenli aralıklarla çocukların gelişimini, öğrenmesini ve programı değerlendirirken çocuğun öz-değerlendirme yapmasına olanak verir.

Gerekçe: Eğitimciler gözlemler ve diğer yöntemler aracılığıyla çocuğun gelişimini izleyerek her bir çocuk için öğrenme ortamını daha verimli planlayabilirler. Sistematik ve düzenli aralıklarla yapılan değerlendirmeler çocuğun yıl içinde farklı zamanlarda yaptığı ilerleme, bireysel ilgi ve gereksinimlerine, güçlü yönlerine ve geliştirilmesi gereken yanlarına odaklanarak yapılmalıdır. Öz değerlendirme, çocuğun planlama, planladığını uygulama, uyguladığını gözden geçirme becerilerini geliştirmesi için bir fırsattır.

Göstergeler:

• Eğitimciler çocuğun gelişimini ve öğrenmesini izlemek için sistematik gözlem yapar.
• Eğitimciler çocukların öğrenme sürecini ve sonuçlarını değerlendirmek için çoklu izleme ve değerlendirme yöntemleri kullanır.
• Eğitimciler çoklu izleme ve değerlendirme sonuçlarına bağlı olarak aylık planlarını, günlük akışlarını ve etkinlik planlarını günceller.

---

Kalite standartları ve ölçme değerlendirme araçları "Okul Öncesi Eğitimi Güçlendirme Projesi" kapsamında MEB-AÇEV-UNICEF işbirliğiyle geliştirilmiştir.

Kazanımlar ve Göstergeleri:

Gelişimsel program bütüncül bir yaklaşımla, çocuğun sosyal ve duygusal, motor, bilişsel, dil gelişim alanları ile özbakım becerilerini birlikte ele alır. Programın temelini çocukların gelişimsel özellikleri oluşturur. Öğrenme süreçleri planlanırken çocukların gelişimsel düzeyleri belirlendikten sonra ilgi ve gereksinimleri ile içinde yaşadıkları çevresel koşullar dikkate alınır. Kazanım ve göstergelerle farklı eğitim süreçleri oluşturularak çocukları desteklemek ve onları bulundukları gelişim düzeyinden ulaşabilecekleri en üst aşamaya taşımak bu programın hedefidir.

Kazanımlar çocuğu merkeze alarak belirlenir ve çocuklar tarafından ulaşılması gereken sonuçları gösterir. Yani çocukların öğrenmeleri gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri tanımlar. Kazanımlara dayalı olarak oluşturulmuş olan göstergeler genellikle kendi içinde basitten- karmaşığa, somuttan-soyuta ve birbirini izleyen aşamalar halinde sıralanarak belirlenen kazanımın gerçekleşmesine hizmet ederler. Göstergeler, kazanımların gözlenebilir hâlidir. Öğretmenler belli bir kazanımla ilgili olarak etkinlik oluştururken göstergeler onlara yol gösterecektir. Bu durum, kazanımı kapsayıcı nitelikte etkinliklerin yazılmasını ve uygulanmasını kolaylaştıracaktır.

Programda her yaş grubu için gelişim özellikleri, geliştirilen kazanımlar, göstergeler ve bunlarla ilgili açıklamalar tablolar halinde sunulmuştur.

Kazanımlar, göstergeler ve bunlarla ilgili açıklamaların yer aldığı tabloyu görmek için tıklayınız.

 

Etkinlik Çeşitleri:

Türkçe, Sanat, Drama, Müzik, Hareket, Oyun, Fen, Matematik, Okuma Yazmaya Hazırlık ve Alan Gezileri şeklindedir. Öğretmen veya çocuklar tarafından yapılandırılmış/ yarı yapılandırılmış/ yapılandırılmamış etkinlikler sınıf içinde yapılabileceği gibi açık havada da yapılabilir. Öğretmenlerin bu etkinlikleri mümkün olduğunca açık havada da gerçekleştirmesi beklenmektedir. Etkinlikler tek tek planlanıp uygulanabileceği gibi birden fazla etkinlik çeşidi bir araya getirilip bütünleştirilmiş etkinlikler de hazırlanabilir. Etkinlikler bireysel, küçük grup veya büyük grup şeklinde planlanıp uygulanabilir.

Bireysel etkinlik; çocuğun kendi başına yaparak yaşayarak öğrenmesini amaçlar. Bu etkinlikler, çocukların bireysel ilgi, gereksinim ve yetenekleri ile gelişim özelliklerini dikkate alarak onların potansiyel gelişimlerini desteklemek amacıyla planlanan etkinliklerdir.

Küçük grup etkinliği; çocukların yaş, gelişim özelliği, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda gruplara ayrılarak farklı çalışmalar yaptıkları etkinliklerdir. Gruptaki çocukların hepsinin aynı etkinliği küçük gruplar hâlinde yaptıkları etkinlikler büyük grup etkinliğidir. Küçük grup etkinliklerinde ise her grubun etkinliği ayrı ayrı planlanmalıdır. Başka bir deyişle küçük grup etkinlikleri, öğretmenin farklı yöntem ve teknikleri kullanarak aynı kazanım ve göstergelere yönelik etkinlikler planlamasıdır. Böylece çocuklar aynı kazanımlara farklı yollardan ulaşabilirler. Örneğin; çocuklar aynı renk ve boyuttaki kutularla ve artık materyallerle neler yapabilecekleri hakkında konuşurlar, planlamalarını yaparak gruplara ayrılırlar. Gruplar kararlarını uygulayarak üç boyutlu farklı ürünler oluştururlar.

Bir diğer örnekte ise öğretmen çocuklara ilginç gelebileceğini düşündüğü bir nesne ile sınıfa gelir. Bu nesnenin ne olduğu, ne işe yaradığı, hangi malzemelerden yapıldığı hakkında konuşulur. Bu nesne ile neler yapılabileceği sorulur. Çocuklar küçük gruplara ayrılarak karar verdikleri farklı etkinlikleri (müzik, sanat, matematik, oyun gibi) yaparlar.

Büyük grup etkinliği; aynı kazanımlara ulaşmayı amaçlayan, aynı yöntem, teknik ve materyaller kullanılarak sınıftaki tüm çocuklarla birlikte yapılan etkinliklerdir.

Bütünleştirilmiş etkinlik; birden fazla etkinliğin uygun geçişlerle bir araya getirilmesinden oluşur. Etkinliklerin bir etkinlik planının öğrenme sürecinde arka arkaya sıralanması demek bütünleştirmek demek değildir.

Günlük Eğitim Akışı:

Çocuklar neyin, ne zaman, nasıl olacağını merak ederler. Hayatlarında bildikleri bir akışın, düzenin olması onların kendilerini güvende hissetmeleri için gereklidir. Bu sınıf ortamı için de geçerlidir. Takip edebildikleri tutarlı bir düzen, onların dikkatlerini toplamalarında ve zamanı etkin kullanmalarında kolaylaştırıcı olur. Kendilerinden beklenen rol ve sorumlulukları daha iyi anlarlar. Bu da etkili bir sınıf yönetimi için temel oluşturur.

Öğretmen günlük eğitim akışını fotoğraflayarak çocuklarda belirsizliğin yaratacağı endişeleri hafifletebilir. Bir günlük eğitim planı akışı; güne başlama zamanı, oyun zamanı, etkinlik zamanı ve günü değerlendirme zamanı bölümlerinden oluşur.

Belirli bir günlük eğitim akışı 'Öğretmenim şimdi ne olacak? Ne yapacağız?' gibi soruları en aza indirir ki, bu durum öğretmenin işini son derece kolaylaştırır. Ayrıca çocuklarda oluşabilecek kaygıyı azaltır ve güven duygusunu besler. Böylelikle öğretmen bu bağlamda oluşabilecek sorunları en aza indirerek etkili sınıf yönetimi ile ilgili ilk adımları atmış olur.

 

Hareketli ve Sakin Etkinliklerin Birbiri Ardına Sıralanması

Okul öncesi dönemdeki çocukların dikkat süreleri oldukça kısadır. Bu nedenle gün içindeki etkinliklerin çeşitlendirilmeleri önemlidir. Hareketli ve sakin etkinliklerin sıralanmasına dikkat edilmesi çocuklarda ya da sınıfınızda oluşabilecek olumsuzlukları engellemeye yardımcı olacaktır.

 

Dikkat

• Süreleri belirlerken belirleyici olan çocukların gelişim seviyeleridir.
• Etkinliklerin hepsine aynı gün içinde yer vermek gerekli değildir. Bir ya da birkaç etkinlik birleştirilerek de bir etkinlik planlanabilir.

 

ÖRNEK – Anaokulu Günlük Zaman Çizelgesi (Tam Gün Eğitim):

 

SAATLER	ETKİNLİKLER
08:00-08:50	Okula geliş, güne başlama zamanı
08:50-09:40	Temizlik ve sağlık kontrolü
09:40-10:30	Oyun zamanı
10:30-11:20	Toplanma, kahvaltı ve temizlik
11:20-12:10	Öğrenme Süreci/Etkinlikler (Türkçe /Oyun ve Hareket/Müzik/ Sanat/ Okuma-yazmaya hazırlık çalışmaları/Fen ve Matematik/Drama/Alan Gezileri)
12:10-13:00	Toplanma, öğle yemeği ve temizlik
13:00-13:50	Dinlenme
13:50-14:40	Kahvaltı
14:40-15:30	Öğrenme Süreci/Etkinlikler (Türkçe /Oyun ve Hareket/Müzik/ Sanat/ Okuma-yazmaya hazırlık çalışmaları/Fen ve Matematik/Drama/Alan Gezileri)
15:30-16:20	Toplanma ve günü değerlendirme
16:20-17:00	Eve gidiş

 

 

ÖRNEK – Anaokulu Günlük Zaman Çizelgesi (Yarım Gün Eğitim):
SABAHÇI GRUPLAR ( 07:45 – 12:30 )
SAATLER	ETKİNLİKLER
07:45-08:00	Okula geliş. Temizlik ve sağlık kontrolü
08:00-08:45	Serbest Zaman Etkinlikleri
08:45-09:00	Toplanma ve kahvaltıya hazırlık
09:00-09:30	Kahvaltı. Toplanma ve temizlik
09:30-12:00	Eğitim Durumu/Etkinlikler (Türkçe Dil/Oyun ve Hareket/Müzik/Sanat/Okuma-Yazmaya Hazırlık Çalışmaları/Fen ve Matematik/Drama/Alan Gezileri)
12:00-12:30	Eve gidiş hazırlığı

(Örnektir.) 

 

ÖĞLENCİ GRUPLAR ( 12:45 – 17:30 )
SAATLER	ETKİNLİKLER
12:45-13:00	Okula geliş. Temizlik ve sağlık kontrolü
13:00-13:45	Serbest Zaman Etkinlikleri
13:45-14:00	Toplanma ve kahvaltıya hazırlık
14:00-14:30	İkindi kahvaltısı. Toplanma ve temizlik
14:30-17:00	Eğitim Durumu/Etkinlikler (Türkçe Dil/Oyun ve Hareket/Müzik/Sanat/Okuma-Yazmaya Hazırlık Çalışmaları/Fen ve Matematik/Drama/Alan Gezileri)
17:00-17:30	Eve gidiş hazırlığı

(Örnektir.)

KAYNAKÇA:

AÇEV Okul Öncesi, https://www.acevokuloncesi.org/egitim-program/okul-oncesi-egitim-programi/okul-oncesi-egitim-programi/ , 16/01/2023 10:17.

Kaynak: AÇEV Okul Öncesi Eğitim Programı